Son zamanların gündeminde kripto paralar oldukça geniş bir yer kaplıyor. Yaklaşık olarak bir 10 sene öncesinde hayatlarımıza dahil olan bu sanal para birimleri bir süre çok da dramatik bir gelişim göstermese de son birkaç yıldır dev yatırım şirketleri ve hatta devlet başkanları tarafından tercih edilen bir yatırım aracı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kripto para dünyasındaki kitleye yeni dahil olmuş ve teknolojik gelişmeleri yakından takip edemeyen kullanıcılar hala bu konuda biraz tedirgin bir tutum sergilemektedir. Bunun nedeni ise bu yenilikçi finans sistemi konusunda çok bilgiye sahip olmamalarıdır. Kripto para dünyası ile ilgili temel belli başlı bilgileri sizler için aşağıda derledik.
Kriptoloji Nedir?
Bir tür şifreleme bilimi olarak bilinen kriptoloji, verilerin mevcut sisteme uygun bir şekilde hash fonksiyonları gibi algoritmalar tercih edilerek şifrelenmesi için kullanılmaktadır. Kripto para birimleri ise bu platform içindeki söz konusu şifrelerin yaratımı ve çözümü ile alınmakta ve satılmaktadır. Kripto paraların sunduğu avantajlarından bahsedecek olursak merkezi hiçbir kontrol noktası olmadığından ülkenin ekonomik şartlarından etkilenmemesi ve cüzdan ya da hesaplara el konulma, kapatılması gibi durumların söz konusu olmaması sayılabilmektedir.
Kripto Para Nedir?
Sanal para birimi olarak bilinen kripto paralar dünya piyasasında kullanılan para birimleri gibi belirli bir kontrol merkezine sahip olmayan ve herhangi bir kurum ya da kuruluşa bağlılığı olmadan yaratılmış bir yazılım yolu ile üretilebilen gelecekçi ve radikal bir finansal sistemin para birimleridir. Bu özellikleri nedeni ile çoğu kişi tarafından geleceğin para birimi olarak görülmektedir. Kripto para borsalarında takas işlemleri doğru ve güvenli bir biçimde gerçekleştirebilmek için kriptoloji kullanılmaktadır. Aslına bakarsanız günümüzde yaygın bir biçimde kullandığımız banka ve kredi kartları ile işlem gerçekleştirdiğimiz paralar da sanaldır. Kripto para birimleri de bu açıdan aynı çalışma prensibini benimsemektedir. Tek farkı ise herhangi bir merkezi otoriteye sahip olmamasıdır ve bu fark bu para birimini birçok devlet başkanı ve ünlü yatırımcılar içinde büyük bir güven oluşturmaktadır. Dünya çapından kullanılan diğer para birimlerine kıyasla daha çok ilgi odağı olmasının nedeni ise organik bir yapıya sahip olmasıdır. Bir diğer deyiş ile herhangi bir devlet ya da bir otorite tarafından kontrol edilememektedir. Bu durum da kullanıcılar için kuşkusuz bir güven ortamı oluşturmaktadır.
Kripto Paralar Ne Zaman Hayatımıza Girdi?
1990’lü yıllarda teknolojik anlamda gerçekleşen birçok ilerleme ve gelişim ile aslında kripto para birimi yaratmak için Floz, Digicash ve Beenz gibi pek çok kez deneme gerçekleştirilmişti. Ancak bu denemler anlaşmazlık, maddi sorunlar ve sahtekarlık gibi pek çok olumsuzluk nedeni ile başarılı sonuçlanmamıştı. Tüm deneme ve yanılma çalışmaları, mevcut merkeziyetsiz yenilikçi ve güven veren finans sisteminin oluşumu için oldukça gerekli olan süreçlerdi. Kripto para birimlerinin atası olarak bilinen Bitcoin ilk kez hayatımıza 2009 yılının başlarında girmişti. Şu an belki de piyasa hacmi en büyük kripto para birimi olan Bitcoin, Satoshi Nakamoto kod ismi ile bilinen şahıslar tarafından oluşturuldu. Bitcoin’i oluşturan şahıs ya da şahıslar bir süre sonra açık kaynak kodlu yazılım olarak Bitcoin’i insanlarla tanıştırdılar. Kripto paraların atası olarak bilinen Bitcoin’in halen kim ya da kimler tarafından kurulduğu neye hizmet ettiği bilinmemektedir.
Kripto Paraların Üretimi Nasıl Gerçekleşiyor?
Kullanıcı ya da yatırımcı odaklı olan kripto paraların üretimi, aynı alım satımda da olduğu gibi dağıtık bir ağ içinde yapılmaktadır. Çoğu kripto para biriminin üretim sınırı bulunmakta olup üretilen kripto para oranı artış gösterdikçe üretim için çözümü gerçekleştirilmesi gerekli olan işlemler git gide daha da zorlaşmaktadır. Bu para birimlerinin üretimi yine kullanıcı odaklı ilerlemektedir. Bazı kripto paralar üretim sınırına sahipken bazıları bu kısıtlamaya sahip değildir. Örnek vermek gerekirse Bitcoin’i ele alırsak ilk yayınlandığında 21 milyon bitcoin yer alabilir ibaresi ile piyasaya girmişti. Bunun anlamı ise sınırlı bir sayıda üretime sahip olan bir kripto para olduğudur. Madencilik yolu ile üretilen kripto paralar, matematik temelli problemlerin çözümü ile elde edilmektedir. Bir diğer deyiş ile işlemci gücü ve internet bağlantısına sahipseniz hiç kimse tarafından yönlendirilmeden siz de kripto para madenciliği yapabilirsiniz.
Kripto Para Riskli Bir Yatırım Aracı mıdır?
Ödeme konusundaki en çarpıcı sorun aynı kripto paranın iki kez harcanabilmesi ihtimalidir. Bu sorunu önlemek amacı ile tercih edilen geleneksel metot, gerçekleştirilen işlemleri kayıt altına alan merkezi bir bağlantı belirlemektir. Bu seçenek ile birlikte kripto para birimlerinin kitlelere vaat ettiği merkezi otorite olmaksızın sunulan güvenilirlik tehlikeye girmektedir. Diğer bir risk ise bilgisayarlarınızda mevcut olan madenleriniz bir diğer deyiş ile kripto paralarınız sanal cüzdanınıza aktarılamamışsa teknik bir arıza yaşandığı takdirde varlıklarınızın yok olması ihtimalidir. Hacklenme tehlikesi de başka bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Blockchain nedir?
Block zinciri anlamına gelen blockchain, gerçekleşen işlemlerin takibini sağlamak amacı ile şifrelenmiş bir dağıtık veri tabanı olarak oluşturulmuş bir ağdır. Sıklıkla Bitcoin ile birlikte duyduğumuz blockchain her alanda yer alabilecek bir teknoloji olup kripto para borsasında para alışverişi ile bilgiler taşırken, sağlık sektöründe kullanımı gerçekleştiğinde herhangi bir hastanın en ufak tıbbi bilgisini içeriyor olabilmektedir. Sizden ortaya çıkan bir bilgi, diğer taraftaki kişiye ulaşana ve bu mevcut kodlar uyumlu bir biçimde eşleşerek bir bilgi ortaya çıkana dek hiç kimse tarafından ulaşılamıyor ve denetlenemiyor.
Hükümetler Neden Kripto Paraya Çekimser Yaklaşıyor?
Yasal anlamdaki geçerliliği ülkeden ülkeye farklılık gösteren kripto para birimlerinin bazı ülkelerde kullanım izni belirsiz iken, diğer ülkelerde ise kullanımına ve kripto paralara özgü platformlarda gerçekleşen ticaretine oldukça açık bir şekilde izin verilmektedir. Kimi ülkelerde ise kesinlikle illegal bir para birimi olarak tanımlanmaktadır. Bu alana karşı çekimser bir tutum takınan devletlerin endişesi, bu yatırım aracı ile kara para aklama, vergi kaçırma gibi pek çok yasa dışı işlemin gerçekleştirilmesine rağmen denetlenemiyor olmasıdır.
