Merkeziyetsiz finans şeklinde tanımlanmaktadır. Dolayısıyla bu tanım DeFi içerisinde yer alan yatırım değerlerinin herhangi bir merkez otoritesine bağlı olmadığı anlamına gelir. Son dönemlerde giderek popülerleşen kripto paralar bu sistemin en iyi örnekleridir. Merkeziyetsiz finansın sisteminde herhangi bir hükümet bağlılığı olmadığı gibi bir banka ya da birlik kontrolü de bulunmaz.
Özellikleri Nelerdir?
Merkeziyetsiz finansın temel özelliği bağımsız çalışma prensibine sahip olmasıdır. Dağıtık finans olarak da adlandırılan merkeziyetsiz finans özellikleri şu şekildedir:
- Bağımsızlık,
- Dışarıdan müdahaleye kapalılık,
- Fiziki banka kavramını dönüştürmek,
- İlkesel gizlilik,
- Özgürlük,
- Paylaşım ve takas.
DeFi Sistemi Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Kripto paraların ortaya çıkışıyla paralel ilerleyen merkeziyetsiz finansın tarihi, 2000’li yıllara dayanır. Ortaya çıkışıyla kripto paraların özgürlük söylemini bağımsız ve demokratik finans anlayışıyla desteklemiştir. Temel hedefi dünyadaki herkesin fiziki banka sistemine ihtiyaç duymadan finanstan yararlanmasıdır. Bu ilkelerle ortaya çıkan yeni model finans sistemi, yatırımcılara güvenli finans araçları sunar.
DeFi Sisteminin Farkları Nelerdir?
Merkeziyetsiz finansı diğer finanslardan ayıran en temel özelliği bağımsızlığıdır. Herhangi bir mekanizma tarafından denetlenmiyor oluşu aynı zamanda onun en cazip yönüdür. Özellikle değerlerini gizlilikle korumak için yatırımcılar, hesaplarına el konulma ihtimalini düşünmek istemez. Bu nedenle DeFi sisteminin giderek daha yaygın hale geleceği düşünülmektedir. Özellikleri aynı zamanda ayrıcalıklarını ortaya koyan merkeziyetsiz finans siteminin farkları şu şekildedir:
- Bağımsızlık: Diğer piyasalar, merkezi hükümetler veya bankalar ile hiçbir ilişkisi bulunmaz. Dolayısıyla sistem içerisinde gerçekleştirilen yatırımlar çeşitli politikalar sonucu değer kaybetmez.
- Dışarıdan müdahaleye kapalılık: Sunduğu güvenli işlem ve yatırımlar yelpazesi sayesinde dışarıdan gelebilecek hiçbir müdahaleye izin vermez.
- Fiziki banka kavramını dönüştürmek: Yatırım yapmak, para transferi gerçekleştirmek veya herhangi başka bir banka işlemi için fiziki çaba gerektirmez. Yatırıma dair her şeyi takip edebilmek için teknolojik aletlerden herhangi biri ve internet yeterlidir.
- İlkesel gizlilik: Gizlilik ilkesi gereği kişinin yatırımlarına dair her şeyi saklı tutar. Bu ilkesini bağımsızlık ve dışarıdan müdahaleye kapalılık ilkesiyle birleştirir. Böylece yatımcının hesabının dondurulması ya da hesaba el konulması gibi durumlar yaşanmaz.
- Özgürlük: Özgürce işlem yapabilmeye olanak tanır. Dilenilen zaman ve yerden işlem gerçekleştirebilir. Mekân ve zaman kavramlarını ortadan kaldıran bu özelliğiyle istenilen türde ve miktarda işlem yapabilmeyi sağlar.
- Paylaşım ve takas: Kendi sistemi içerisindeki kullanıcıların birbirlerinden borç alabilmesine veya takas yapabilmesine izin verir. Yeni çıkacak kripto paralar için fon desteği oluşturmada aracı olur.
DeFi Sisteminin Avantajları Nelerdir?
Merkeziyetsiz finansın temel avantajı kontrol edilmiyor oluşudur. Ancak bu durum geleneksel banka tercihlerini değiştirmek için yeterli bir avantaj değildir. Yatırımcıları cezbeden merkeziyetsiz finans avantajları şu şekildedir:
- Bankaya dair her işlemi her an ve her yerden yapabilme,
- Diğer kullanıcılarla varlıksal alanlarda etkileşime izin verme,
- Güvenli yöntemlerle ucuz ve hızlı para transferleri gerçekleştirebilme,
- Merkeziyetsiz borsayı var etme,
- Teknolojiyi takip ederek, yeni finans araçlarına ulaşabilme,
- Varlıkları değişebilen devlet politikalarından koruma.
DeFi Sisteminin Dezavantajları Nelerdir?
Sisteminin şu an için başlangıç noktasında olduğu düşünüldüğünde birtakım dezavantajları da barındırdığını söylemek yanlış olmayacaktır. Merkeziyetsiz finans sisteminin dezavantajları şu şekildedir:
- Dünya genelinde henüz yeterli tanınmıyor ve tercih edilmiyor oluşu,
- Hedeflerine uygun altyapıya henüz ulaşamamış olması.
DeFi Sisteminin Kullanım Alanları Nerelerdir?
Özellikle kripto para transferleri ve yatırımları için kullanılan sistem, çeşitli merkeziyetsiz finans kullanım alanları ile yatırımcıları cezbetmeyi amaçlamaktadır. De-Fi sistemi genel olarak şu işlemler için kullanılabilir:
- Merkeziyetsiz sistemden kredi alma veya kredi verme,
- Borsa takibi ve işlemleri,
- Sigortaya dair çeşitli işlemler,
- Yatırımlara dair pazaryerleri ve alışverişler.
Görüldüğü üzere merkeziyetsiz finansın izin verdiği işlemler bir banka ile yarışacak düzeydedir. Dolayısıyla fiziki olarak var olan bir bankadan yapılabilecek her işlem bu finans araçlarıyla da gerçekleştirilebilir.
